Hocaefendi’nin dostluk halkası; 

Sohbetlerinde tarikattan ziyade İslam’a, Kur’an’ı Kerim’de emredilen helaller ve haramlara vurgu yapan Mahmud Hocaefendi’nin Sultan Selim Camii’ndeki vaazlarını içeren “Sohbetler” kitabı da onun bu yönünü örneklerle ortaya koyuyor. Mahmud Efendi’nin bu tarz bir üslup benimsemesi, farklı cemaatlere mensup insanlar nezdinde de saygınlığını artırıyor. 

Mehmed Zahid Kotku’dan Salih Efendi’ye, Dursun Efendi’den Aşıkkutlu’ya, Muzaffer Ozak’tan meşhur vaiz Timurtaş Uçar’a kadar birçok ilim, fikir ve irşad adamının cenaze namazını Mahmud Hocaefendi’nin kıldırması, bu sevgi ve saygının göstergesi olarak kabul ediliyor. 

Mahmud Hocaefendi, sohbet ve derslerinde ümmet bilincine sürekli vurgu yapıyor. Muhataplarına daha çok İslam’ın ameli boyutunu anlatırken, cemaatler arası dayanışmaya önem veriyor. Nitekim gençlik yıllarında farklı cemaatlerin büyükleriyle çok defa görüşmeler yaptığı yakınları tarafından anlatılıyor. 

Yakınları, Mehmed Zahid Koktu ve Sami Efendi’nin O’nun belli periyotlarla ziyaret ettiği şahısların başında geldiğini kaydediyor. 





Cemaatlerle Münasebeti 

Mahmud Efendi, Sohbet ve derslerinde ümmet bilincine sürekli vurgu yapar. Muhataplarını tarikat yerine İslam’a Davet eder. Cemaatler Arası dayanışmaya önem verir. Nitekim gençlik yıllarında farklı cemaatlerin lider Kadrolarıyla çok defa görüşmeler yapmıştır. 

Hocaefendi İslam’a hizmet eden herkes için dua edilmesini ister. 28 Şubat krizinin yaşandığı ve medyanın İsmailağa’ya orantısız bir şekilde yüklendiği günlerde Kendisine Fethullah Gülen’in tutumu Sorulduğunda şöyle demiştir: “İslam’a hizmet eden bir zatın aleyhinde olmamız düşünülemez.” 

Nüfuzu 

Mahmud Efendi en az Türkiye kadar İslam dünyasında da tanınmaktadır. Çağımızın meşhur müfessirlerinden “Safvetu’t-tefasir” adlı tefsirin sahibi olan Muhammed Ali es-Sabuni başta olmak üzere İslam Coğrafyasından çok sayıda müfessir, muhaddis ve fakih seveni vardır. İsmailağa Camii Said Ramazan el-Buti, merhum Muhammed b. Alevi gibi muasır alimlerin İstanbul’da ilk uğrak yeri olmuştur. 

Şu ifadeler İsmailağa’nın ulema ve evliya için niçin bir çekim merkezi olduğunun cevabı niteliğindedir: Amerikan asıllı mühtedi Şeyh Nuh Kelir 2000 yılında gerçekleştirdiği İstanbul ziyaretini değerlendirirken şöyle demiştir: 

“Eyüp’ten sonra İstanbul’da iki yerde çok yüksek maneviyat gördüm: Aziz Mahmud Hüdayi’nin kabri ve Mahmud Efendi’nin camii.” 

Askerlik sonrası şeyhi Ali Haydar Ahıskavi(K.S) onu İsmailağa Camii’ne imam tayin etmek için davet etti. 1954′te İsmailağa’da imamlığa başladı. 1996′da 65 yaşını doldurduğu için aynı camiden emekli oldu. Ruhu’l-Furkan isimli tefsirini kaleme almaya başladı. Şu ana kadar 12. cildini tamamladı. Sohbetler adlı kitabı 4 cilt halinde, Yanyalı Mustafa İsmet Garibullah’ın Risale-i Kudsiyye isimli kitabının tercüme ve izahı da iki cilt olarak yayınlandı. 


"Şefaat Ümidiyle..."

Kişiliği; 

Hayatının ilk yıllarından itibaren kul hakkını ihlal etmeme noktasında son derece titiz davranan Hocaefendi’nin bu yanıyla ilgili olarak talebeleri, şunları anlatıyor: “Hocaefendi, devlet malını şahsı adına kullanmamaya aşırı özen gösterir. Sağlığı bozulana kadar her yıl Ramazan ayının son on gününde itikafa girerdi. Ramazan kış aylarına dönünce geceleri cami çok soğuk oldu. 
Hocaefendi ısınmak için camideki elektriği kullanma yerine evinden camiye kablo çektirdi. Bu noktada bir asker arkadaşı ise şunları naklediyor: 

“Mahmud Efendi istirahat saatinde öncelikli olarak mescide giderdi. Abdest, namaz derken genellikle yemek ictimalarına yetişemezdi. Geç kaldığı günler ona yemek ayırırdım. Yemeği alınca sorardı, ‘bu bizim bölüğün karavanasından mıdır?’ Hayır deyince başka bölüğün istihkakı bana helal olmaz der, yemeği yemez, aç beklerdi.” 


Bardağı geri vermek için Tekirdağ’a döndü; 

Hocaefendi’nin bir talebesi de Tekirdağ’a yaptıkları bir ziyaret sırasında şahit olduğu hatırasını şöyle dile getiriyor: “Yanımıza bardak almayı unutmuştuk. Su içmek için bardak lazım oldu. Tekirdağ’da vaaz ettiğimiz caminin imamından bardak istedik. Sağ olsun getirdi. Hizmet bitti, geri dönüyoruz. İstanbul sınırları içerisine girdik. Mahmud Efendi: “Bardağı hocaefendi’ye verdiniz mi?” diye sordu. Kimsede ses yok, Sonra öğrendik ki bardak arabada unutulmuş., Hocaefendi şoför arkadaşa “Hemen dönüyorsun, Tekirdağ’a gidiyoruz” dedi. Evlerimize girmeden gittik. Bardağı verdik, sonra İstanbul’a döndük.” 

Şöhreti afet olarak gören ve bu yüzden medya kuruluşlarına fotoğraf ve demeç vermeye sıcak bakmayan bu sufi büyüğün tasavvuf disiplini bağlamında düşünüldüğünde keramet olarak değerlendirilecek çok sayıda söz ve ameli de var. Fakat kendisinin bu konudaki prensibi ise Nakşibendiliğin kurucusu Bahauddin Nakşibend’ten naklen söylediği “En büyük keramet Hz. Resulullah’ın sünnetine tâbi olmaktır” ifadesinde özetleniyor. 

Öğrencisi için eşinin bileziğini alıp bozdurdu; 

Askerlikten sonra İstanbul’a yerleşen Mahmud Hocaefendi’nin sade bir talebe olarak sürdürdüğü İstanbul yaşamı Ali Haydar Efendi’nin “İsmailağa Camii’ne imam olacaksın” emri ile yeni bir boyut kazanmıştı. Üstadının vefatının ardından eğitim ve hizmet bayrağını devralan Mahmud Ustaosmanoğlu, Halidiye kolunun süre geldiği İsmet Efendi Tekkesi’ne gitme yerine hocasının görevlendirdiği camide kalıp eğitim hizmetlerini oradan yürütmeyi uygun gördü. 

İsmailağa Camii’ndeki sohbetleri, vaazları ve dersleriyle binlerce kişinin ilimle aydınlanmasına vesile oldu. Süleymaniye Dersiamlarından Dursun Efendi ile Fatih Dersiamlarından Ali Haydar Efendi’nin ders usullerini günün şartlarını dikkate alarak yeniden programlayan Mahmud Hocaefendi, bu hizmetini 1960′tan 2000 yılına kadar devam ettirdi. Emaneti devraldığı büyüklerinin okuttuğu kitapları terk etmeyi, onlara karşı vefasızlık kabul ettiğinden kitap bitirmeye dayalı klasik eğitim sisteminden ödün vermedi. 

Hocaefendi olumsuz şartlar altında sürdürdüğü eğitim faaliyetleri esnasında talebelerinin özel sorunlarıyla ilgilenmekten de geri durmadı. Hocaefendinin bu yanıyla ilgili 1962 yılında ders halkasına katılan Konyalı bir öğrencisi şunları anlatıyor: “Fatih’te müezzindim; Sabah namazından sonra İsmailağa’ya gider öğleye kadar Hocaefendi’den ders okurdum. Öğleden sonrada müzakere ve mutâlaa ile ilgilenirdim. O gün itibariyle 5 tane çocuğum vardı. İkamet ettiğim evin kirasını ödemekte zorlanıyordum, Ek işte çalışmaya karar verdim. Bunun için ders okumayı bırakmam gerekiyordu. Bir gün dersten sonra Hocaefendi’ye durumu arz ettim. Hocaefendi, beklememi söyledi. Evine gitti, hanımının bileziklerinden 3 tane alıp geldi. “Al, bunlar sana hediyemizdir. Bozdur kiranı öde. Lakin dersten geri kalma” dedi.

Tasavvuf Anlayışı; 

Nakşibendiyye/Halidiyye’de şeyh merkezli bir yapılanma vardır. Şeyhin halifeleri bulundukları bölgelerde irşat faaliyetlerini yürütürler. 

Şeyh ve halifeleri cemaatlerde olduğu gibi hiyerarşik bir yapılanmadan uzak dururlar. Halidi Şeyhler müritlerinin siyasi, içtimai ve iktisadi meselelerini programlama ya da geliştirme yerine, onlara işlerini İslam’a göre ayarlayabilmeleri için nasıl bir duruş belirlemeleri gerektiğini göstermişlerdir. 

İçtimai hayatın kurum ve kuruluşlarını değil o kurumların başlarındaki insanların kalplerini önemsemişlerdir. Dağınık gibi görünen bu yapılanma hayatın içine girmeden hayatı idare etmeyi hedeflediğinden cemaat yapılanmalarından daha kalıcı etkiler bırakmıştır. 

Tarikatı, cemaatlerde olduğu gibi organize bir yapıya dönüştürüp hizmeti daha etkin hale getirmeyi hedefleyen tekkeler ise zamanla dağılmışlardır. 

Mahmud Efendi Nakşibendiyye/Halidiyye’deki klasik yapılanmayı olduğu gibi korumuştur. Modern Dünya içerisinde İslam Medeniyeti’nin tüm renklerini koruyan bir cemaat oluşturması klasik yapılanmanın etkinliğini gözler önüne sermesi açısından önemlidir. Ali Haydar Efendi gibi Mahmud Efendi de müritlerinin ticari ortaklıklarına sıcak bakmamıştır. Ona göre tarikat ekonomik bir topluluk değil bütün toplulukları idare eden irfani bir oluşumdur. 


İstikamet Anlayışı; 

Nakşibendiyye’nin özünde “istikamet” vardır. İstikamet’te Kur’an’ı Kerim ve Sünnet’e ittiba ile olur. Bir has talebesinin Mahmud Efendi’den naklettiği şu ifadeler O’nun istikamet anlayışının ibtina ettiği çerçeveyi gözler önüne sermektedir: “Bu Mahmud, Rabbimin izni ile ömründe Kur’an’dan başka bir şeyle uğraşmamıştır.”; “Gayr-ı müekked bir nafile olan “ikindinin sünneti fevt olacağına Mahmud ölsün daha iyidir.” 

Nakşibendiyye Meşayıhı gerek müekked gerekse de gayr-ı müekked olsun, Sünnet’in hiçbir çeşidinin terkine rıza göstermemiştir. 

Onlar, zor zamanlarda Sünnet’in ihyası adına fedakar duruşlar sergilemişlerdir. İslam’ı çağrıştıran giyim tarzının yasaklandığı dönemlerde Ali Haydar Efendi, önemli bir sünnet olan sarığı başından indirmemiş, Mahmud Efendi’ye de bu yönde telkin ve ikazda bulunmuştur. Bir defasında Mahmud Efendi Şeyhinin yanına sarıksız girince şu ifadelere muhatap olmuştur: “Oğlum Mahmud! Bir daha yanıma sarıksız gelirsen seni kovarım.” Mahmud Efendi ALLAH Resulü’ne ittibayı o derece içselleştirmiştir ki Şeyhinin sarık noktasındaki sert ikazını her hatırlayışında içinin sürurla dolduğunu bildirmektedir: “Efendi Babamın sözü bana öyle tatlı gelmişti ki, onun lezzet ve tadını bugün bile hissediyorum.”

2. Dursun Efendi 

Dursun Efendi 1299/1883 yılında Of’un Çalek köyünde dünyaya geldi. Köyüne nispetle Çalekli Dursun Efendi diye ün yaptı. Babası Yakub Efendi’dir. Hafızlık yaptığı yıllarda (7 yaşında iken) babasını kaybetti. 9 yaşında Hemşinli Ahmed Efendi’nin yanında hafızlığını bitirdi. Aynı yıl Karakaş Ahmed Efendi’den Arapça okumaya başladı. Hocasının vefatı üzerine Çaykara’ya gidip Tayyib Zühdü Efendi’de tahsiline devam etti. Bir ara İstanbul’a gidip, çeşitli medreselerde okudu. Ardından memleketine geri döndü. 

Hocası Tayyib Zühdü Efendi’de derslerini ikmal edip, icazet aldı. 

Velizade Hasan Hilmi Efendi’den Feraiz okudu sonra tekrar İstanbul’a döndü. Daru’l-Hilafeti’l-Aliyye medresesine girerek Medrese-i Sahn’ı bitirdi. Girdiği sınavı kazanarak (1334/1918) Süleymaniye Medresesi Kelam ve Hikmet Şubesinde okumaya başladı. 

17 Nisan 1338/1922 tarihinde Süleymaniye Medresesi’nin ilgili bölümünden mezun olarak dersiam unvanını aldı. 

Bir süre Meşihat Dairesinde çalıştı. Medresetu’l-Kudat’a kayıt yapıp buradan da mezun oldu. Mezuniyetini müteakip Karadeniz bölgesindeki medreselerin müfettişliğine tayin edildi. 23 Ekim 1923 yılında kaleme aldığı ve bölgedeki ulema ve eşrafın hassasiyetini yansıtan yazısında Cumhuriyet’in milleti İslami değerlerden uzaklaştırma vasıtası olarak uygulanmaması gerektiğini beyan etti. 

Medreselerin kapatılmasından sonra Of’ta açılan İmam Hatip Okulunda müdürlük yaptı (1925). İki yıl sonra bu görevinden ayrılarak Havza’nın bir dağ köyünde uzlete çekildi. 

Af kanunun çıkması üzerine (1933) Karadeniz bölgesinde kısmi dolaşma salahiyetine kavuşan Dursun Efendi 1938 yılında Of’a dönerek Hayrat’a bağlı Hundez’de (Güneşli) hocası Tahir Efendi’den kalma medresede gayri resmi olarak ders okutmaya başladı. 

Arapça kaleme aldığı eserlerini bastırabilmek ve Hac ibadetini yapabilmek için 1950 yılında Haremeyn’e doğru yola çıktı. 

Hac ibadetini yerine getirdi, kitaplarının bir kısmını tab edip bir kısmı da kaybederek geri döndü. Uzun yıllar tedrisata devam eden Dursun Efendi yüzlerce talebe yetiştirdi. 

Şüphesiz ki en meşhur talebesi Mahmud Efendi’dir. 23 Şubat 1977′de köyü Çalek’te vefat ettiğinde cenazesini Mahmud Efendi kıldırdı. Muhtaru’l-Ehadis Tercümesi, (İstanbul, 1964), Münkizu’l-Felasife ve Müzhiru’l-Hakika ( Mekke, 1949), Tevhid ve İşrak (İstanbul, 1920), Ahiret Hakikatleri ve Dirilmek Hikmetleri, (Trabzon, 1970) eserlerinden bazılarıdır. 

Tarikat Eğitimi 

Mahmud Efendi’nin eğitim faaliyetlerinin üçüncü alt başlığı tasavvufi hizmetleridir. Onun sufi eğitimin nihai noktasında Bahauddin Nakşibend’in şu ifadesinde kendisini bulan kişiliği görmek mümkündür: “Tasavvuf surette insanlarla, hakikatte ise ALLAH Teala ile beraber olmaktır.” 

Sufi olmak isteyen kişi öncelikle istihare eder. İstiharede müspet bir işaret alan kişiye özel virdlerden oluşan ve her yıl değişen bir ders programı verilir. 

Derslerin içeriği hadis-i şeriflerden ve Nakşi Meşayıhına ait farklı kompozisyonlardan oluşmaktadır. 

Nakşibendiler bu tarz bir ibadetle ALLAH Rasulü’nün gün içerisinde farklı zamanlarda söylediği duaların müritler tarafından tekrar edilmesini ve onların Sünnet’le bütünleşmesini hedeflemektedirler. 

ALLAH Teala’ya yaklaşmanın mutlaka mesnun yollarla olmasının gerekliliğine vurgu yapan Mahmud Efendi, konuyu örneklendirme sadedinde İmam Rabbani’den ödünç aldığı şu örneği kullanır: “Birisi dağ başında yüz yıl ibadet etse fakat ibadet şekilleri Sünnet’e muvafık olmasa, birisi de öğle vaktinde Resulullah uyudu diye uzanıp kaylule yapsa, ikincisi ilkinden daha fazla ecir alır.” 

Hocaları; 

Mahmud Efendi, babası Ali Efendi başta olmak üzere birçok hocadan ders aldı. Fakat Onun tahsil hayatında üç isim çok etkili olmuştur. Bunlar Mehmed Rüştü Aşıkkutlu, Çalekli Dursun Efendi ve Ali Haydar Efendi’dir. 

1. Mehmed Rüştü Aşıkkutlu 

Mehmed Rüştü Aşıkkutlu, 1901 yılında Of’un Uğurlu Beldesinde (Çifaruksa) dünyaya geldi. İlk tahsilini 40 yıl maarife hizmet eden babası Ahmet Cemalettin Efendi’de yaptı. Hafızlığını köyünde ikmal etti. Arapça ve İslami ilimler tahsilinin önemli bir bölümünü Çalıkzade Tahir Efendi’de yaptı. 

Bir müddet medreselere devam etti. Medreseler lağv edilince yarıda kalan tahsilini dersiâm Dursun Efendi’de tamamladı. 

Ondan icazet aldı, İstanbul’a gidip Hacı Hafız Hamdi Şükrü, Hafız İsmail Hakkı Bayrı ve Varnalızade Hafız Ahmed Hamdi’den “aşere”, “takrib” ve “tayyibe” okudu, Ardından Of’a geri döndü. 1932 yılında şifahi bir izinle Kur’an kursu açma yetkisi aldı, Bu izin 1936 yılında Rıfat Börekçi imzasını taşıyan bir yazıyla resmiyet kazandı. Kursunda yıllarca “aşere”, “takrib”, “tayibe” okuttu. 

Fıkıh, tefsir gibi “âli” ilimlerin yanı sıra sarf-nahiv gibi alet ilimlerini de tedris etti. “Feraiz” ilmine derin vukufiyeti Onu bu ilimde eşsiz bir konuma getirdi. 

Ahmet Hamdi Akseki imzasını taşıyan bir yazıyla Of vaizliğine atandı. Yıllarca Of’ta irşad hizmetinde bulundu. 

1976 yılında emekli oldu. Fakat Kur’an hizmetine yine devam etti. D.İ.B. Haseki Eğitim Merkezinde 1976′dan itibaren “aşere”, “takrib” ve “tayyibe” derslerini okuttu. Aşıkkutlu “mücaz” bir Kur’an üstadı olarak yıllarca ders okuttu ve yüzlerce talebe yetiştirdi. İcazet verdiği talebeler Kur’an okumanın kısıtlandığı yıllarda “fem-i muhsin”ler (güzel okuyan ağız) olarak Türkiye’nin farklı şehirlerinde Kur’an okuttular; ALLAH Resulü’nden –sallALLAHu aleyhi ve sellem- günümüze kadar devam eden Kur’an kıraatini mevcut vecihleriyle günümüze taşıdılar. 

Mahmud Efendi Arapça tahsilinden sonra tashih-i huruf ve kıraat ilmini tahsil için Çifaruksa’ya gider. 

Uzun bir zaman Aşıkkutlu’nun yanında kalır. Hocaefendi, üstadının hizmetini ve Kur’an kıraatindeki yerini anlattığı bir konuşmasında şunları söylemiştir: 

“Biz Ona öğrenci olduğumuzda hafızdık, fakat Kur’an nasıl okunur bunu tam olarak bilmiyorduk. İçimizde öyleleri vardı ki “…testeğisüne…”yi “testeğiŞune” şeklinde okurlardı. Kur’an-ı, hakkını vererek okumayı ondan öğrendik. Bu yüzden Onun hakkını ödeyemeyiz.”Aşıkkutlu kıraat ilmi ile alakalı irili ufaklı çok sayıda eser kaleme aldı. Bunların bir kısmı öğrencilerinin şahsi kütüphanelerinde mevcuttur. Hocaefendi 1980 yılında vefat ettiğinde geride binlerce talebe bıraktı. Köyündeki cenaze namazını talebesi Mahmud Efendi kıldırdı. 
 

Mahmud Efendi, Kur’an-ı Kerim kıraatini ilerletmek ve Aşere ilmini okumak için Mehmed Rüştü Aşıkkutlu’nun Çifaruksa/Uğurlu köyündeki Kur’an Kursu’na gider, Burada teorik ve pratik açıdan kıraat ilmini tahsil eder. 

Mahmud Efendi okurken okutmaya başladığı öğrencilerine askere gitmeden icazet verdi. Böylece mucaz (icazetli) ve muciz (icazet veren) bir alim olduğunu tescil etmiş oldu. Farklı hocaların ders takrirlerini dinlemek ve yeni terkipler oluşturmak için çeşitli şehirleri dolaştı. Askerliğe kadar devam eden bu ilk tahsil döneminde kitap okumaya dayalı eğitim aldı. 

Askerde tanıştığı (1952) ve yaklaşık 8 yıl yanında bulunduğu Ali Haydar Efendi’den ise meseleler üzerine dersler okudu. Çeşitli konularda müzakerelerde bulundu. 

Çok defa Ali Haydar Efendi’nin iltifatlarına muhatap oldu. Mahmud Efendi tahsil hayatında gece geç saatlere kadar mütalaa eder, bazen birkaç saatlik uykuyu bile kendine çok görürdü. Bir gece Onu kitaplar arasında gören Ali Haydar Efendi, has talebesinin bu hareketini tasvib ettiğini şu şekilde ifade eder: 

“Oğlum Mahmud! Şimdi çok çalış, ileride kitap okumaya vakit bulamayacaksın.” Mahmud Efendi’nin talebeleri hocalarının sürekli kitap mütalaa ettiğini, kış gecelerinde kucağında kitaplarla birlikte çok defa battaniyelere sarılıp sabahladığını gördüklerini söylemektedirler. Onun kitap mutalaası ile alakalı kardeşi İsmail Efendi şunları nakletmektedir: “Evde sofra kurulunca ağabeyimi çağırmaya giderdim, geliyorum derdi, aradan birkaç saat geçer sofra kalkar o hâlâ kitaplarını mütalaaya devam ederdi.”

Tahsili 

Mahmud Efendi erken yaşlarda Kur’an-ı Kerim okumayı öğrenir. Babası Ali Efendi’nin nezaretinde, validesi Fatıma Hanım’ın hocalığında hafız olur. 

Balaban Köyünde ikamet eden Hoca Abdulvahhab Efendi’den “Emsile” ve “Bina” kitaplarını, Mustafa ve Hasan İbrahimoğlu’ndan Yasin Suresi’nin tefsirini okur. Ramazan ayında Kayseri’ye gider, Orada Tesbihçizade Hacı Ahmed Efendi’den Farsça ve Arapça dersleri alır. 

Arap diliyle alakalı Sübha-i Sıbyan, Tuhfe-i Vehbi, Avamil, ve İzhar kitaplarını okur. Kayseri’de 1 yıl kadar kaldıktan sonra Of’a geri döner 

Süleymaniye Medresesi dersiamlarından Çalekli Dursun Efendi’nin medresesinde tahsiline devam eder. Dursun Efendi’nin ilk talebelerinden olan Mahmud Efendi, Osmanlı medreselerinde takip edilen kitapları sırasıyla okur. 

Sarf, nahv, meani, beyan, bedii, fıkıh, usul-u fıkıh, usul-u fetva, hadis usul-u hadis, tefsir, ulum-u Kur’an, akaid, kelam, mantık, siyer, İslam Tarihi ile alakalı mübtedi ve müntehi kitaplarını bitirir/ikmal eder. 

Mahmud Efendi gayrı resmi olarak eğitime devam eden medresenin ilk talebelerinden olması hasebiyle kendinden sonra gelen öğrencilerin dersleri ile de ilgilenir. 

“Emsile” kitabı ile başladığı Arapça tahsilini Dursun Efendi’den aldığı genel icazetle noktalar. İcazet aldığında yaşı henüz 16′dır.